RetailTrends belt iedere week met een expert over een opvallende actuele ontwikkeling. Deze keer: Olaf Zwijnenburg en Peter van Heerde, retailexperts bij de Rabobank, over het faillissement van Scotch & Soda.
 

Scotch & Soda heeft deze week faillissement aangevraagd voor de Nederlandse tak. Het Amsterdamse merk wordt nu al het eerste slachtoffer genoemd van het huidige economische klimaat. De vraag is natuurlijk of (mode)retailers zich zorgen moeten gaan maken. Zullen er meer merken omvallen? 
 

Scotch & Soda is het eerste modemerk van eigen bodem dat de combinatie tussen de nasleep van covid, inflatie en de hoge kosten niet heeft overleefd. Hadden we dit kunnen zien aankomen? 

“Enigszins. We waarschuwen al langer over misplaatst optimisme over retailomzetten. Als je je blind staart op hosannaverhalen over omzet die opveert na de pandemie, gaan ondernemers wellicht te weinig ondernemen. Ik zeg het vaker: retail is topsport. En het lijntje tussen winst en verlies in de branche is heel dun. 
 

Het is wel zo dat de marktomstandigheden de afgelopen jaren extreem en onvoorspelbaar zijn geweest. Zonder corona en de oorlog in Oekraïne had de wereld er, ook voor Scotch & Soda, waarschijnlijk heel anders uitgezien.
 

Dat heel veel retailers het in 2023 moeilijk gaan hebben staat buiten kijf. Er zijn allerlei ingrediënten voor een giftige cocktail: hoge voorraadposities, dalende afzet, negatief consumentenvertrouwen en oplopende operationele kosten.”

Er wordt al langer gewaarschuwd dat er retailers en merken op de fles zouden gaan. Verwacht u dat er meer faillissementen volgen?

“Ja. Tijdens de coronacrisis was het aantal faillissementen eigenlijk veel te laag ten opzichte van eerdere jaren. Dit kwam vooral door alle steunmaatregelen van de overheid. Nu deze zijn opgeheven en eerdere steun moet worden terugbetaald, ligt het voor de hand dat er op den duur een correctie plaatsvindt en er dus meer faillissementen volgen. Dit is vooral het geval met bedrijven die het vóór de coronacrisis al moeilijk hadden om alle uitdagingen het hoofd te bieden. Snel stijgende bedrijfskosten duwen de winstverwachting van moderetailers richting de rode cijfers. Dat is zorgwekkend. Niet iedereen zal overleven; aanpassingsvermogen is cruciaal.
 

Veel bestaande retailers en merken hebben een nadelige legacy: zij hebben een achterstand op nieuwe spelers in de markt. Zij starten in een heel andere omgeving, met een beperkt aantal winkels in grote steden, goed getrainde medewerkers en een sterke focus op IT. Om deze achterstand weg te werken, moeten bestaande spelers innoveren. En dat op verschillende gebieden. Dat is echt een uitdaging wanneer je in de normale operatie ook nog eens heel veel uitdagingen hebt. Zoals nu. 
 

Er is binnen non-food retail maar een dun lijntje tussen winst en verlies. Met 'slechts' 10 procent omzetdaling verschuiven retailers heel snel van een winstgevend naar een structureel verlieslatend bedrijfsmodel.”

Vorig jaar waren er nauwelijks nog coronabeperkingen; is de impact van corona dan zo groot dat het nu misgaat? 

“Het sluiten van winkels tijdens de lockdowns heeft uiteraard een grote impact gehad op de omzetten. Maar ook zorgde covid ervoor dat producten schaarser werden. Internationale supplychains raakten verstoord. Daar hielp een vastgelopen containership in het Suezkanaal ook niet bij.
 

Op het moment dat alles weer terug leek te keren naar het oude vertrouwde, startte Rusland de oorlog met Oekraïne. Dat heeft geleid tot een ongekend hoge inflatie, waar ondernemers hard door geraakt worden. Denk aan fors gestegen energiekosten, die niet alleen consumenten en retailers raken, maar ook de groothandel, producenten en transporteurs. Kostenstijgingen die linksom of rechtsom moeten worden doorberekend, terwijl retailers stoeien met het verhogen van de productprijzen. Dat leidt weer tot een daling van de bruto winstmarge. 
 

Allemaal factoren die het de retailer extreem moeilijk maken om rendabel te blijven. Wanneer de huur vervolgens ook nog eens met dubbele cijfers wordt verhoogd, kan dat voor retailers net de genadeklap zijn.”

Hangt het terugbetalen van de NOW-regeling en uitgestelde belastingen als een zwaard van Damocles boven de markt? 

“Dat zal sterk verschillen per retailer. Ja, ondernemers die gebruik hebben gemaakt van de NOW-regeling of uitstel kregen van de belastingschuld, zullen een manier moeten vinden om cashflow vrij te spelen om de schulden weer terug te betalen. Dit komt bovenop alle eerder genoemde verzwarende factoren. 
 

Tegelijkertijd zien we ook dat veel ondernemers de liquide middelen hebben aangegrepen om hogere voorraden op te bouwen tegen lagere kosten. Ik verwacht dat retailers met laag modegevoelige voorraden de komende periode kapitaal moeten kunnen vrijspelen om aan de extra verplichtingen te kunnen voldoen. Ondernemers met ‘oude’ voorraden kunnen meer problemen hebben dit rond te krijgen.”

Even terug naar Scotch & Soda: heeft Sun Capital een rol gehad in het faillissement? 

“De aankoop van Scotch & Soda is een weinig succesvolle investering geweest voor Sun Capital. Na tien jaar – een ongebruikelijk lange periode voor veel private equity-partijen – stond het totaal aan cumulatieve verliezen al rond de  €270 miljoen. Scotch & Soda is het tweede Nederlandse retailfaillissement van Sun Capital: de investeringsmaatschappij was ook eigenaar van V&D, die op Oudejaarsdag 2015 omviel.”

Er wordt gezegd dat de focus op snelle expansie in het buitenland Scotch & Soda fataal is geworden. Wat denkt u: was dit een onhandige zet?

“Dat zou ik niet zo zeggen. Een buitenlandse expansiestrategie is op zichzelf een prima manier om te groeien als retailer of merk; ik durf niet te stellen dat die strategie het punt is waar het fout op is gegaan.”