Column: Hoe staat het met je niet-sexy winst?

Integraal Gegenereerde Winst (IGW), het is geen sexy term om een column mee te beginnen. Toch raakte ik deze week in de ban van het begrip toen ik bij adviesbureau Marshoek een deepdive nam in de verdienmodellen van supermarkten over 2024. Marshoek verzamelt alle cijfertjes van zelfstandig supermarktondernemers. Hun winstcijfer raakt vertekend, constateren de financiële adviseurs. En dat is een gevaar.

IGW is volgens Marshoek de opgeschoonde winst. "In het berekenen ervan worden bijdragen van derden zoals huursubsidies, tijdelijke vergoedingen of centrale ondersteuningsmaatregelen expliciet buiten beschouwing gelaten. Wat overblijft is een zuiver beeld van de kracht van het lokale ondernemerschap binnen de kaders en condities van de formule." Huh? Worden supermarkten op hun verdienmodel gesubsidieerd? Hoe dan? Wie betaalt dat dan? En wat wil die suikeroom ervoor terug? En sterker nog, waar zit het gevaar?

Vastgoed

Het is een oud verhaal. Al sinds de opkomst van zelfbediening is de winst van een supermarktbedrijf nooit de zuivere verkoop van boodschappen geweest maal marge min inkoop- en verkoopkosten. Over een keten als Vomar kun je bijvoorbeeld discussiëren of het een supermarkt-onderneming is of een vastgoedbedrijf met supermarkten als middel. Een supermarkt betaalt ruwweg anderhalve weekomzet aan huur. Als je dat aan jezelf uitkeert, dan scheelt dat nogal want de gemiddelde winst is ruwweg de omzet van 3-4 dagen op een jaar. Deen, heel tekenend, trok om die reden zelfs de stekker uit zijn supermarktexploitatie en gaat als vastgoedbedrijf door. De Deen-familie strijkt maandelijks netjes de huur op en op jaarbasis schrijft het de waardestijging bij. Een heerlijk rustig leven.

Een groothandel als Jumbo of het hoofdkantoor van Plus verdient ook aan supermarkten die verlies draaien of op nul uitkomen. De groothandel levert immers met winst goederen tot aan de achterdeur en strijkt ook nog eens een formulefee op. Zolang ze leveren, zelfs aan een winkel in een bedrijfseconomisch coma, wordt er winst gemaakt. Anno 2024 zijn er daarbovenop nieuwe verdienmodellen. Neem retailmedia. Als een bedrijf als Plus 1 procent van zijn omzet uit retailmedia zou weten te halen tegen 50 procent marge - best wel reëele cijfers - dan kon het over 2024 bijna 23 miljoen euro meer winst bijschrijven. Dat scheelt als je door fusieperikelen 53 miljoen euro in de min zit. Jumbo zou bijna 54 miljoen retailmedia-winst opstrijken, ruim meer dan de nu opgetekende 30 miljoen euro winst.

Continuïteit keten in gevaar

Kortom, de ketens hebben belang bij het in stand houden van individuele winkels, zelfs al draaien die winkels verlies of break-even. Ze hebben ook potjes die ze inzetten om winkels kunstmatig in leven te houden of te subsidiëren. Onderliggend becijfert Marshoek dat onderliggend de eigenlijke winst, de IGW, bij zelfstandig supermarkten is gedaald. "Die trend is zorgwekkend", aldus het bureau. "IGW is een vroege indicator voor structurele knelpunten binnen het formulemodel. De afhankelijkheid van de bijdragen is niet duurzaam, daarmee kan zelfs de continuïteit van de hele keten in gevaar komen." 

Marshoek spreekt over het verschil tussen overleven of floreren. Ja, niet-sexy is IGW inderdaad. En een dalend IGW is op termijn dodelijk. Iedere retailer zou de IGW van de eigen winkel of van de totale keten moeten weten, aldus Marshoek. Eén ding is namelijk nog veel erger dan niet-sexy, dat is nooit meer seks.