Onbemande winkels, bezorgrobots en high-tech supermarkten: JD.com heeft het allemaal. Ook de ambitie om Europa te veroveren, ontbreekt niet bij de Chinese grootmacht. Wie is JD.com eigenlijk?

China is hard op weg de Verenigde Staten te passeren als grootste retailmarkt van de wereld. De consumptiegroei tussen 2016 en 2021 bedraagt liefst 1,8 biljoen dollar, voorspelde topman Roland Palmer van Alibaba Benelux, tijdens de Webwinkel Vakdagen. “Dat is één klap de totale omzet uit Duitsland erbij.” Volgend jaar is China volgens hem al verantwoordelijk voor 55 procent van de totale wereldwijde e-commerceomzet.

De cijfers uit China lijken gemaakt om duizelig van te worden. Zo is Alibaba alleen in een jaar tijd goed voor 547 miljard dollar omzet op Chinese marktplaatsen. Tijdens zijn koopjesfestijn op 11 november, Singles’ Day, werd in 24 uur tijd voor 25 miljard verkocht. “Meer dan in Nederland in een heel jaar aan e-commerce wordt gedaan”, aldus Palmer. Alleen Costco verkocht volgens hem op één dag al zeshonderd ton noten, terwijl honderd Maserati’s in achttien seconden waren uitverkocht. China gold lange tijd als een land waar vooral geproduceerd wordt. “Maar het wordt steeds meer een consumptiemaatschappij.”

Groei
Alibaba is goed voor een groot deel van de taart, maar is niet de enige speler die garen spint bij deze ontwikkeling. JD.com heeft zich in rap tempo ontpopt tot een belangrijke uitdager. Het bedrijf is twintig jaar terug opgericht als een retailer in computers en andere hardware. In 2004 werden de winkels verkocht en ging oprichter Richard Liu verder met de online webshop jdlaser.com. In 2007 werd de naam veranderd in 360buy.com. Pas sinds 2013 staat het bedrijf bekend onder de huidige naam. Sindsdien verwelkomde JD.com onder meer Walmart en Tencent, eigenaar van WeChat, als aandeelhouders.

Ook de cijfers van JD.com zijn om van te watertanden. Volgens de laatste resultaten (eind september 2017) telt het bedrijf 266,3 miljoen actieve klanten, liefst 34 procent meer dan een jaar eerder. De omzet groeit in een nog rapper tempo en ligt in 2017 rond de vijftig miljard dollar. Alleen al in het derde kwartaal werd een winst van tweehonderd miljoen dollar geboekt: de hoogste kwartaalwinst van JD.com ooit. Het bedrijf is naar eigen zeggen zelfs de grootste retailer van China, als het gaat om de directe verkoop aan consumenten.

JD.com richt zich vooralsnog met name op consumenten uit eigen land. Er staan zeven fulfilmentcenters en 405 magazijnen, vol met items uit allerlei categorieën. Het bedrijf is groot in producten met een stekker, maar ook kleding, boeken en voeding ontbreken niet. Zelfs Nederlands producten zijn op JD.com te vinden. Afgelopen zomer opende Bart IJlst van Follow Ltd er een webshop gevuld met onder meer koffie, babyproducten en woonaccessoires uit ons land. De producten worden aangeboden onder de naam Holland for China en zijn afkomstig van Nederlandse mkb-bedrijven.

Fysiek
Net als Alibaba en zijn Amerikaanse tegenhanger Amazon heeft JD.com inmiddels zijn grenzen verlegd. De focus ligt niet meer alleen op e-commerce, zo bleek afgelopen najaar. Toen maakte het bedrijf bekend dat er op het hoofdkantoor in Beijing een concept voor een onbemande gemakswinkel werd getest. De winkel gebruikt cameratechnologie om de bewegingen van klanten vast te leggen. Op basis daarvan worden heatmaps gemaakt, waarmee op basis van klantvoorkeuren de winkelinrichting kan worden aangepast. Gebaseerd op koopgedrag en demografische gegevens, kunnen klanten met gepersonaliseerde advertenties en promoties worden benaderd. 

Begin dit jaar zette JD.com ook het supermarktconcept 7Fresh in de markt. De eerste winkel onder deze naam in Beijing bevat onder meer ‘magische spiegels’, die weten wanneer een klant een product pakt en vervolgens informatie daarover op een scherm tonen. Ook zijn er slimme winkelwagentjes, die zelf achter klanten aan rijden. Naast reguliere betaalmethoden via een gewone- en zelfscankassa, is het mogelijk te betalen via een gezichtsherkenningsysteem dat verbonden is met de 7Fresh-app. Klanten kunnen er ook voor kiezen producten binnen een half uur thuisbezorgd te krijgen.

JD.com springt met 7Fresh naar eigen zeggen in een gat in het fysieke retaillandschap van China. Een ‘premium offline supermarktervaring’ was volgens de e-commercereus nog niet beschikbaar. Zo zijn het ‘grote en schone’ winkels met een groot aanbod aan geïmporteerde versproducten. De webwinkelreus wil uiteindelijk honderden van deze supermarkten met technologische snufjes openen. Daarmee zoekt JD.com nadrukkelijk de concurrentie op van Alibaba, dat onder de naam Hema een vergelijkbaar supermarktconcept aan het uitrollen is.

Logistiek
Het grote verschil tussen JD.com en Alibaba – en zijn Amerikaanse tegenhanger Amazon – is het eigen logistieke netwerk. JD.com heeft zijn eigen bezorgers, die voor minder dan een dollar een doos cornflakes binnen 24 uur in Beijing kunnen bezorgen. Liu stelt dat de logistieke efficiency vooral het gevolg is van een technologische voorsprong. “We hebben onze logistiek vanaf dag één digitaal opgezet. Bedrijven als DHL draaien op systemen die tientallen jaren oud zijn. Het is erg moeilijk om die systemen van de een op de andere dag te veranderen.” 

JD.com was een van de eerste spelers die pakjes ging bezorgen per drone. Het dronebezorginsprogramma werd in oktober 2015 opgezet, ruim een halfjaar later gevolgd door de eerste testvluchten. De technologie wordt ontwikkeld bij JDX, het research- en logistieke innovatielab van JD.com. De vliegtuigjes worden vooral ingezet om Chinezen op het moeilijk te bereiken platteland te bedienen. De drones worden dit jaar opgevolgd door zelfrijdende bezorgrobots. De eerste wagentjes rijden later dit jaar door de straten van Tianjin, waar nu al twee onbemande gemakswinkels hun deuren hebben geopend.

Europa
Van deze onbemande winkels moeten er alleen dit jaar al zo’n honderd worden geopend. Bovendien kijkt JD.com naar eigen zeggen naar de opening van zo’n gemakswinkel naar het buitenland. Dat sluit goed aan bij het internationale offensief, dat het bedrijf heeft ingezet. Net als Alibaba zoekt JD.com nadrukkelijk de samenwerking in het Westen op om zijn markt te vergroten. Overal ter wereld worden kantoren geopend, van de Verenigde Staten tot aan Australië, om retailers en merken te verleiden via zijn platform de Chinese consument te bedienen.

Daar blijft het niet bij. De helft van de winst van JD.com moet binnen tien jaar van buiten China komen. Als we topman Liu moeten geloven, gaat JD.com ook Europa veroveren. Tegenover de Financial Times vertelt hij vanaf volgend jaar de concurrentie met Amazon in Europa aan te gaan. Zo wordt in het Britse Cambridge een Europees researchcentrum geopend, waar de focus ligt op kunstmatige intelligentie en big data. Ook wordt het e-commerceplatform in Europa gelanceerd. Te beginnen in Frankrijk, gevolgd door het Verenigd Koninkrijk en Duitsland. Drie markten waar Amazon een flinke vinger in de pap heeft. JD.com gaat de komende twee jaar minstens een miljard euro investeren in de opbouw van een logistiek netwerk in Frankrijk. Van daaruit wil JD.com ‘in enkele jaren’ overal op het continent aanwezig zijn. Nederlandse retailers zijn alvast gewaarschuwd.