Blokker, opgericht in 1896 door Jacob en Saapke uit Hoorn, maakt zich op voor een grote leegverkoop. Het bekende retailbedrijf is failliet verklaard. Blokker was al jaren verliesgevend. Moeten we treuren om het verdwijnen van deze retailmastodont? Ik denk van niet. Misschien koopt de familie Blokker de merknaam terug en gaat men door met de best lopende winkels. Maar moeten ze dit wel willen?

Reden van faillissement

Er verschijnen vele analyses en verhalen over Blokker. Bijna allemaal spreken ze over dezelfde redenen waarom het (al jaren) misging.

• Online boot gemist

In de media lees je dat Blokker de boot online heeft gemist. Ik durf dat te betwijfelen. De laatste jaren is de online operatie (zeker aan de achterkant) behoorlijk verbeterd en werkte de Blokker-webshop naar behoren. 

• Kosten fysieke winkels

Een andere veelgehoorde reden zijn de gestegen kosten van fysieke winkels: kosten van energie, huur en personeel zijn na de coronaperiode hard gestegen. Dat is een feit. Als Blokker opnieuw zou beginnen, zou dat ongetwijfeld met minder dan de helft van de huidige winkels zijn.

• Voldoende alternatieven

Daarnaast zijn er in het Nederlandse retaillandschap voor de 8 miljoen huishoudens betere alternatieven voorhanden. Dat zijn er een hele trits zoals Action, HEMA, Wibra, Albert Heijn, Dille & Kamille en de online giganten Coolblue, Bol en Amazon.

Multibrand retail

Waar je niemand over hoort is de aard van het Blokker-verdienmodel: multibrand retail. Ofwel het verkopen van spulletjes van anderen. Multibrand retail blijkt al jaren een moeilijke aangelegenheid. De meerwaarde van de onderneming kun je steeds moeilijker aantonen (bij adviesongevoelige producten) en de race to the bottom op prijsgebied is al jaren gaande.

Na kort onderzoek blijkt dat 7 belangrijke merken die Blokker verkoopt, waaronder Philips, Brabantia en Tefal, de consument ook rechtstreeks bedienen via de eigen webshop. Daar zit je dan als multibrand retailer, met je 395 winkels, hoge huur en dito energierekening. Stuck in the middle.

Het is een race to the bottom qua consumentenprijzen en van de producent die rechtstreeks verkoopt zul je het als retailer in huishoudelijke spulletjes nooit winnen. Daarnaast hebben partijen als Coolblue, Bol en Amazon het online spel net iets beter in de vingers. En door de grote volumes kunnen zij verder zakken in de prijzen. Je kunt blijven beweren dat er ruimte is voor een Blokker-formule in Nederland, maar ik zet daar op z’n minst vraagtekens bij.

Sinds 2016 biedt Blokker ook producten aan onder het eigen merk ‘Blokker’. Het blijkt echter lastig om direct te concurreren met merkproducten, vooral in categorieën zoals koffiemachines en scheerapparaten, waar merkherkenning en merkwaarde van belang zijn. Bovendien spelen uitdagingen zoals voorraadbeschikbaarheid van eigenmerkproducten en productkwaliteit een belangrijke rol. Mogelijk heeft Blokker wel succes geboekt in productgroepen waar merk minder bepalend is, zoals keukentrappen en prullenbakken. De vraag blijft echter of deze strategie voldoende omzet heeft gegenereerd om de winstmarge aanzienlijk te verhogen.

Weinig faillissementen

Is hier sprake van een trend in retailland? Ofwel, zien we het aantal faillissementen snel toenemen? Dat blijkt mee te vallen. Gedurende corona was het aantal faillissementen in de detailhandel historisch laag. Dat kwam door steun van de overheid waardoor zwakke winkelketens het hoofd boven water konden houden. Na corona zien we een stijging van het aantal faillissementen. Het CBS houdt dit allemaal netjes bij en meldde op 15 november dat in de eerste 3 kwartalen van dit jaar 275 faillissementen hebben plaatsgevonden.

Het CBS laat het volgende overzicht zien, rekenend vanaf 2019.

Bron: CBS, 15 november 2024: 'Detailhandel zet ruim 2 procent meer om in derde kwartaal'

Uit deze figuur lijkt het aantal faillissementen in 2024 relatief hoog te zijn. Het Financieel Dagblad plaatst de cijfers in breder perspectief en laat het aantal faillissementen zien vanaf 2010. Dan krijg je een heel ander beeld. De grafiek toont aan dat 2024 een relatief rustig jaar is qua faillissementen.

Bron: Het Financieel Dagblad, 15 november 2024: 'Nieuws in cijfers'

Winkelpersoneel

Is het dan geen persoonlijk drama voor de 3.500 hardwerkende retailtoppers? Dat hoeft het niet te zijn. We zijn in Nederland onvoldoende productief, aldus Jacques van den Broek, voorzitter van het Nederlands Comité voor Ondernemerschap. Andere economieën gaan ons voorbij. De arbeidsproductiviteit van het mkb is de afgelopen 10 jaar met slechts 3 procent gegroeid.

Een grote belemmering is het vinden van voldoende en goed personeel – waardoor bedrijven moeite hebben om te groeien. Medewerkers kunnen het best gaan werken bij formules met de hoogste productiviteit en groeikansen. De 3.500 medewerkers kunnen prima ergens anders terecht. Volgens CNV-bestuurder Jacqueline Twerda zijn er ongelooflijk veel vacatures in de retail. Werkgevers staan te springen om de Blokker-winkeltoppers mét kennis en ervaring. Dat komt wel goed.

Het is een keer klaar

Ondanks de bruidschat van 250 miljoen euro, die de familie Blokker bij verkoop van de keten in 2019 meegaf aan de nieuwe eigenaar Mirage, is het snel de verkeerde kant opgegaan. Het geld ging op aan het dichten van gaten. Geld voor nieuwe investeringen, in winkelvernieuwing, logistiek en online was er maar beperkt.

In januari van dit jaar stelde Blokker een btw-afdracht van 7,5 miljoen euro uit. Dit kwam bovenop een belastingschuld van 28,7 miljoen euro. Daarnaast stopte het bedrijf met aflossen van coronaschulden. Uit de jaarverslagen blijkt dat Mirage over 2022 86,1 miljoen verlies draaide en in 2023 was dat 20,7 miljoen. Dat zijn serieuze bedragen. Het is een keer klaar.

It's nature, stupid

It’s the economy, stupid. Die uitspraak is afkomstig van James Carville, strateeg van Bill Clinton die in 1992 George W. Bush wist te verslaan. In dit geval kunnen we spreken van: It’s nature, stupid. Nieuwe retailconcepten komen op, en oude vervallen. Dat hoort bij een goed functionerende markt. In meerdere sectoren vindt meer dan 50 procent van de omzet online plaats. Dat vereist een nieuwe kijk op de consument, de waarde en inzet van winkels en een gedegen multichannel aanpak. En een nieuwe kijk op multibrandretail, waarbij meer nadruk ligt op privatelabel-verkoop.

Het faillissement van Blokker kun je zien als een natuurlijk proces in de retailwereld, vergelijkbaar met een oude boom die na een storm is omgevallen in het bos. De boom maakt ruimte voor nieuwe, jonge scheuten om te groeien en maakt zo licht vrij voor innovatie. Het verdwijnen van traditionele winkelketens schept kansen voor vernieuwende retailconcepten die kunnen opbloeien. Zo blijft het ecosysteem – of het nu een bos of een retailmarkt is – in balans en toekomstgericht.

Wie volgt?

C&A (98 winkels) en Xenos (165 winkels) kunnen weleens de volgende bomen zijn die omvallen. Xenos maakt al jaren verlies en het lijkt er niet op dat 2024 beter zal worden. Daarnaast zijn er voldoende alternatieven: HEMA, Action, Dille & Kamille, SoLow, Leen Bakker, Bol en Amazon. Meer dan voldoende keus voor de Nederlandse huishoudens.

Interessanter is wat het ontstane licht gaat doen in het retailbos. Welke spannende, nieuwe concepten gaan het daglicht zien en de ruimte invullen? Met meer groei, een hogere arbeidsproductiviteit en meer succes. Ik kan niet wachten tot het zover is.