Werkgevers en werknemers reageerden over het algemeen positief op de miljoenennota. Maar niet in de retailsector. Wat schort er aan de rijksbegroting voor het komende jaar?

Veel dingen waren dit jaar anders op Prinsjesdag. Geen koets, geen balkonscène, geen hordes publiek. Een paar tradities werden echter in ere gehouden, waaronder het aanbieden van de miljoenennota in het bekende koffertje. En ook: de teleurgestelde reactie van de retailsector op diezelfde toelichting op de rijksbegroting. ‘Weinig moois te bieden’ was het oordeel twee jaar terug. ‘Karig’ klonk het vorig jaar. En dit jaar spreekt brancheorganisatie INretail over een ‘gemis aan positieve punten’ en een miljoenennota met ‘weinig aanknopingspunten’.

Het zit niet in de aard van de miljoenennota om uitgebreid op sectorspecifieke problemen in te gaan. Toch worden winkels en detailhandel enkele keren genoemd. De eerste keer is dat gek genoeg in positieve zin. In een alinea over ondernemers die getroffen zijn door de coronacrisis als gevolg van contactbeperkingen en gedaalde consumptie, schrijft het kabinet: ‘Al verschilt het beeld sterk per sector: bijvoorbeeld de cultuursector en horeca worden door de contactbeperkende maatregelen relatief hard geraakt en beperkt in hun manier van ondernemen. In andere sectoren is het beeld veel positiever. In bijvoorbeeld de detailhandel is de situatie veel gunstiger en is de omzet zelfs toegenomen.’

Meer maatwerk
Uit de CBS-cijfers bleek inderdaad dat winkels over de gehele linie meer omzet boekten in het tweede kwartaal. Maar om te stellen dat het beeld in ‘de detailhandel’ gunstig is, is wel erg kort door de bocht. Want waar supermarkten, doe-het-zelfzaken en woonwinkels mooie omzetplussen zagen, krompen mode- en schoenenretailers met twintig tot dertig procent. Het is precies daarom dat directeur Jan Meerman van INretail pleit voor een specifieke aanpak per branche. “Het kabinet heeft een prima generiek steunpakket samengesteld, nu is veel meer maatwerk nodig. Daar pleit ik al maanden voor.”

Erg veel effect heeft dat volgens hem niet. Het antwoord uit Den Haag: te ingewikkeld en de systemen zijn er niet geschikt voor. “Dat is heel moeilijk aan een ondernemer uit te leggen: het systeem laat het niet toe dus we doen het niet. Het kabinet heeft nu zes maanden kunnen nadenken om andere systemen te bedenken.” In het begin van de crisis had hij begrip voor de generieke aanpak die nodig was om snelheid te kunnen maken. “140 duizend bedrijven moesten plotseling loonkostensubsidie krijgen. Nu zijn die volumes drastisch verminderd en zou er ruimte moeten zijn voor sectorspecifieke hulp.” 

Een knopje voor herstructureren
De retailsector wordt nog een keer genoemd, in een paragraaf over beleid en hervormingen voor de economie en samenleving. ‘Het kabinet maakt ook gericht geld vrij (…) en door via gemeenten het bedrijfsleven te ondersteunen door herstructurering van winkelcentra en bedrijventerreinen.' Van die zin verwacht Meerman niet al te veel. “Het kabinet gooit wel alle problemen bij gemeenten over de schutting, maar geen geld. We zien wel dat gemeenten de problemen goed op de agenda hebben. Maar of het kabinet daarbij een duw in de goede richting geeft, daar zet ik een groot vraagteken bij.” Ook in de oproep tot herstructureren ziet hij niet veel. “Alsof je zomaar op een knopje kunt drukken. Als je een filiaalbedrijf bent met lopende huurcontracten voor honderd panden in binnensteden kun je die niet zomaar opzeggen.”

Wat Meerman vooral graag had gezien is meer erkenning van de landelijke overheid voor de problematiek in de binnensteden. “Het is een wat steriele miljoenennota. We hadden wat meer empathie verwacht met bedrijven die vreselijk in de problemen zitten. En dat het kabinet de hand zou reiken om daar iets voor te bedenken.”

Het is een wat steriele miljoenennota, we hadden meer empathie verwacht

Zo had Meerman gehoopt op erkenning van het belang van de Nederlandse binnensteden, die een grote rol spelen in het welzijn van consumenten. “Je moet er toch niet aan denken dat er straks geen binnensteden meer zijn? Binnensteden worden zwaar getroffen door corona. Het kabinet heeft daar misschien geen kant-en-klare oplossing voor, maar kan daar de komende maanden wel over meedenken." Dat is volgens de INretail-directeur in het geheel niet terug te zien. "De algemene teneur is: sectoren moeten maar herstructureren en als je deze periode niet kunt overleven dan is dat maar zo. Daar heb ik heel erg veel moeite mee.”

De klap komt nog
Het is niet alleen maar kommer en kwel. Meerman is blij dat niet wordt gekozen voor bezuinigingen en dat de koopkracht volgend jaar stijgt. Op langere termijn rekent hij erop dat de omzet weer aantrekt, maar in het laatste kwartaal van dit jaar en het eerste van 2021 verwacht hij nog een forse klap. “Zowel het mkb als grootwinkelbedrijf zien soms dertig tot veertig procent minder bezoekers en daar zien we de komende maanden geen grote verbetering in. Met name voor mode- en schoenenretail zijn die maanden traditioneel heel belangrijk, dan heb je veel klanten nodig.”

Vooral vanaf 1 januari, als de steunpakketten worden afgebouwd, verwacht hij de schade die nu niet aan de oppervlakte komt te gaan zien. “Het aantal faillissementen neemt nu dankzij de steunpakketten nog niet toe. Onze verwachting is dat partijen straks wel zullen omvallen over de gehele breedte binnen mode en schoenen, zowel kleine spelers als ketens.”

Voorlopig lopen de generieke steunpakketten nog even door en dat is een ander positief punt uit de rijksbegroting, zegt Meerman. Ook ziet hij dat er werk van gemaakt wordt om het voor ondernemers makkelijker te maken met hun bedrijf te stoppen. Want veel kwakkelende winkeliers willen dat, maar stuiten op de grote drempel die de ontslagvergoeding vormt. “Als je vijf mensen in dienst hebt en zestig-, zeventigduizend euro transitievergoeding moet betalen dan kún je niet stoppen”, zegt Meerman. “Want je denkt pas aan stoppen op een moment dat je alles al hebt geprobeerd en geen reserves meer hebt. Dus dan dobber je maar door.” Hij pleit ervoor die transitievergoeding door het UWV te laten betalen. Hoewel dat niet wordt beloofd in de miljoenennota, staat het probleem wel op de agenda. “Dat is gunstig.”