Het is inmiddels bijna 6 jaar geleden dat de eerste Amazon Go zijn deuren opende voor publiek. De doorbraak van de kassaloze supermarkt leek aanstaande. Hoe staan we er nu voor?

“Iedereen zoekt nog steeds naar de heilige graal als het gaat om de kassaloze winkel.” Is getekend: Gerhard van der Bijl, senior vice president tech bij Albert Heijn. In het novembernummer van RetailTrends, dat donderdag verschijnt, gaat hij uitgebreid in op de lessen die de supermarktketen tot nu toe heeft geleerd van experimenten met kassaloos boodschappen doen. Welke lessen? “Voornamelijk dat de innovatie er wel is, maar dat het uitrollen op schaal uitdagend is. Ook de acceptatie bij de klant is een belangrijk aandachtspunt.”

Een revolutie heeft de kassaloze winkel – waarmee Amazon in 2018 begon – nog niet ontketend. Velen duidden het destijds als de toekomst van het boodschappen doen. Veel andere supermarkten volgden het voorbeeld van de Amerikaanse techreus en zetten met wisselend succes pilots en zelfs al volwassener concepten op. Een grote doorbraak bleef vooralsnog echter uit, zo constateerden we vorig jaar al. Een rondgang langs verschillende grote Nederlandse supermarktketens maakte bovendien duidelijk dat we op korte termijn ook geen onbemande supermarkten met een breed assortiment hoeven te verwachten.

Aldi

Dat betekent niet dat er niks gebeurt. De meest opvallende Nederlandse pilot van de afgelopen tijd is toch wel die van Aldi. Nota bene een hard discounter, die in hartje Utrecht experimenteert met een kassaloze winkel. Uit eigen onderzoek van de supermarktketen bleek dat klanten rijen bij de kassa als grootste probleem zagen bij Aldi, vertelde toenmalig marketingdirecteur Nienke van de Streek eerder dit jaar aan RetailTrends. Het schrappen van de kassa moet zo bijdragen aan ‘simpel shoppen’, waar Aldi zich mee wil onderscheiden.

Over een eventueel vervolg op de test kan directeur communicatie Sietske van der Kleij desgevraagd nog niks zeggen. “In Aldi shop & go in Utrecht testen we nog altijd door.” Naast deze pilot met de volledig kassaloze shop & go in Utrecht heeft Aldi ook nog de ‘scan & go’-variant. Hiermee wordt nu getest in 18 supermarkten. Klanten kunnen er producten scannen én afrekenen met de Aldi-app op hun smartphone. In deze winkels zijn ook tradtionele- en zelfscankassa’s aanwezig. 

Aldi is in Nederland momenteel de enige supermarktketen met een kassaloos concept dat toegankelijk is voor consumenten, maar was niet de eerste. Albert Heijn testte in 2018 en 2019 al met een Amazon Go-achtige formule; eerst op het hoofdkantoor in Zaandam, later op Schiphol.

Tekst gaat verder onder de video

Albert Heijn testte enkele jaren geleden met een kassaloze AH to go

Het bleef bij een kleinschalig experiment. De testwinkels zijn inmiddels weg en er zijn geen nieuwe bij gekomen. Toch betekent dat niet dat Albert Heijn stilzit op kassaloos gebied, zegt Van der Bijl. “We hebben de zoektocht nooit stilgezet na de pilots in Zaandam en op Schiphol. De vraag is, ook straks voor Aldi, hoe je deze technologie op schaal kunt uitrollen en of klanten er al klaar voor zijn.”

Hij wijst erop dat de adoptie van zelfscan ook jaren heeft geduurd. Bovendien ziet hij ook internationaal dat kassaloos winkelen nog maar heel kleinschalig, op één of enkele plekken, wordt getest. “Wij doen dat soort experimenten ook nog steeds, maar niet in de winkel. We volgen de techniek op de voet en kijken wanneer het mogelijk is op te schalen.”

Schalen is moeilijk  

Naast de klantacceptatie ziet Van der Bijl de technologische schaalbaarheid als grootste uitdaging. Een kassaloze winkel vraagt veel van het omliggende techlandschap. “Je moet cloudbased infrastructuur hebben, heel goede wifi of 5G in de winkel, glasvezel en een kassasysteem met omliggende systemen die modulair zijn ingericht.” Volgens Van der Bijl maakt Albert Heijn grote stappen op deze punten. Maar een kassaloze AH to Go of Albert Heijn voor klanten, die ziet hij er niet snel komen. “De innovaties waar we ons nu op richten hangen samen met de bestaande winkelconcepten. Er zal niet snel een geheel nieuw, volledig kassaloos concept bij komen.”

Pionier Amazon maakt intussen ook nog niet echt vaart. Momenteel zijn er 23 Go-winkels verspreid over de Verenigde Staten. Dat zijn er zelfs 8 minder dan begin dit jaar. Amazon besloot locaties in verschillende steden te sluiten, als onderdeel van een grotere snoeioperatie in zijn fysieke winkelactiviteiten. In het Verenigd Koninkrijk heeft Amazon zo’n 20 kassaloze Fresh-supermarkten, maar ook daar is verdere uitrol on hold gezet. De verkopen vallen tegen en de kosten zijn te hoog. 

Supermarktexpert Erik Hemmes noemde kassaloos winkelen vorig jaar in RetailTrends nog een ‘logische volgende stap’, na de brede doorbraak van zelfscan. “Het is voor klanten een kwestie van gewenning.” Toch lijkt juist dat, in combinatie met technologische en kostentechnische uitdagingen, de rem er voorlopig op te houden. Naar die heilige graal blijft het dus nog even zoeken.

 In aanloop naar het event What's Next in Retail Tech, dat donderdag plaatsvindt in het AFAS Theater in Leusden, zet RetailTrends deze week een aantal digital-minded merken en technologische innovaties in de spotlights.