De gedoogperiode van zero-emissiezones is per 1 juli in 9 steden afgelopen. Retailers riskeren een boete als zij met hun vervuilende voertuigen hier het centrum in rijden. De pakkans lijkt groot. Hoe zit het ook al weer met die zero-emissiezones? En welke opties hebben retailers om uitstoot- en boetevrij hun winkels te bevoorraden?
Op 1 januari 2025 hebben 16 gemeenten een zero-emissiezone ingevoerd, waaronder Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven, Groningen, ’s-Hertogenbosch en Maastricht. Haarlem is sinds 1 juni de 17e gemeente met zo’n zone. Dat betekent dat op termijn alleen nog maar bedrijfsvoertuigen zonder uitstoot in deze gebieden mogen rijden.
Retailers met vestigingen in een zero-emissiezone moeten dus afscheid nemen van bestelauto’s en vrachtauto’s die rijden op diesel of andere fossiele brandstoffen. Het alternatief voor transport naar de binnenstad is het inzetten van een
De gedoogperiode van zero-emissiezones is per 1 juli in 9 steden afgelopen. Retailers riskeren een boete als zij met hun vervuilende voertuigen hier het centrum in rijden. De pakkans lijkt groot. Hoe zit het ook al weer met die zero-emissiezones? En welke opties hebben retailers om uitstoot- en boetevrij hun winkels te bevoorraden?
Op 1 januari 2025 hebben 16 gemeenten een zero-emissiezone ingevoerd, waaronder Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Eindhoven, Groningen, ’s-Hertogenbosch en Maastricht. Haarlem is sinds 1 juni de 17e gemeente met zo’n zone. Dat betekent dat op termijn alleen nog maar bedrijfsvoertuigen zonder uitstoot in deze gebieden mogen rijden.
Retailers met vestigingen in een zero-emissiezone moeten dus afscheid nemen van bestelauto’s en vrachtauto’s die rijden op diesel of andere fossiele brandstoffen. Het alternatief voor transport naar de binnenstad is het inzetten van een elektrisch voertuig, of dat nu een vrachtwagen met elektromotor of een cargobike met batterij is.
Voor welke voertuigen geldt de emissiezone?
Voor alle duidelijkheid: niet alle dieselvoertuigen zijn sinds begin dit jaar verboden in de zero-emissiezones. Het verbod geldt vooralsnog alleen voor bestelauto’s met emissieklasse 4 of lager en vrachtauto’s met emissieklasse 5 of lager. Voor voertuigen met hogere emissieklassen - en dus schonere motoren - geldt een overgangsregeling.
Zo is het kabinet van plan om bestelauto’s met emissieklasse 6 tot 1 januari 2029 toegang te verlenen. Vrachtauto met emissieklasse 6 mogen - afhankelijk van de datum van de eerste toelating - zelfs tot 1 januari 2030 gebruik maken van zero-emissiezones. Een compleet overzicht van alle overgangsregels staat op de website van Rijksoverheid over zero-emissie stadslogistiek.
Wie niet weet welk type voertuig hij heeft, wat de emissieklasse is of wanneer de datum eerste toelating was, kan die informatie opvragen door het kenteken te checken in het kentekenregister van de RDW. Is het voertuig niet toegelaten? Dan is het misschien mogelijk om ontheffing aan te vragen.
Ontheffing aanvragen
Zo kunnen ondernemers een dagontheffing te krijgen als een voertuig slechts sporadisch in een zero-emissiezone komt. Ook is het mogelijk een ontheffing te krijgen als het bedrijf zich geen aanschaf van een elektrisch voertuig kan veroorloven, als de levering van een nieuw elektrisch voertuig is vertraagd of als door netcongestie geen mogelijkheid bestaat om het voertuig op te laden.
Tot en met mei 2025 zijn in heel Nederland 3.485 landelijke ontheffingen, 737 lokale ontheffingen en 4.608 dagontheffingen aangevraagd. In meer dan de helft van de landelijke en lokale ontheffingen zijn de aanvragen afkomstig van mensen die een bedrijfs- of vrachtauto bezitten voor particulier gebruik. In 294 gevallen gaat het om bedrijven met een bepaald type voertuigen dat niet emissieloos verkrijgbaar is en in 201 gevallen om bedrijven die nog wachten op de levering van een emissieloos voertuig. Financiële problemen waren voor 379 bedrijven reden om ontheffing aan te vragen. Van de afgehandelde landelijke ontheffingen is 92 procent toegekend, van de lokale ontheffingen 64 procent. De aangevraagde dagontheffingen zijn allemaal toegekend.
Boetes voor overtreding zero-emissiezone
Tot zover alle regels. Dan nu het goede nieuws: tot 1 juli zijn in de eerste 16 gemeenten met een zero-emissiezone nog geen boetes uitgedeeld. Om bedrijven te laten wennen is afgesproken om na invoering van elke zero-emissiezone een gedoogperiode van minstens 6 maanden in te stellen. Retailers die in deze periode de regels overtreden ontvangen dus geen boete, maar een waarschuwingsbrief. De meeste gemeenten sturen 1 waarschuwingsbrief per kenteken per maand, ook als het voertuig vaker in de zone is gesignaleerd.
In 9 gemeenten is de gedoogperiode op 1 juli geëindigd: Amersfoort, Amsterdam, Den Haag, Gouda, Maastricht, Rotterdam, Tilburg, Utrecht en Zwolle. Retailers in deze gemeenten riskeren nu een boete van 120 euro voor bestelauto’s en 310 euro voor vrachtauto’s. Daar kunnen nog administratiekosten bij komen.
Niet overal is de gedoogperiode op 1 juli afgelopen. Zo worden overtreders in Leiden pas vanaf 1 augustus, in Assen vanaf 1 september en in Nijmegen vanaf 1 december beboet. Ook in Eindhoven is de gedoogperiode verlengd vanwege een ontdekte fout in het handhavingssysteem. Voor het laatste nieuws hierover is het handig om de website van de lokale gemeente in de gaten te houden.
Handhaving vindt in de meeste gemeenten plaats met ANPR-camera’s die bij de toegangswegen tot de zero-emissiezones staan, zoals in Amsterdam. Een andere optie is dat gemeenten een auto met ANPR-camera door het gebied laten rijden. ANPR staat voor 'automatic number plate recognition', een techniek om kentekens van voertuigen automatisch te herkennen. Door die kentekens te koppelen aan het kentekenregister van de RDW kan de gemeente achterhalen wie de eigenaren zijn van de voertuigen die de zone inrijden. De kans om niet betrapt te worden is dus klein.
Ruime meerderheid behaalt criteria
Wat zijn de ervaringen tot nu toe? Uit de ANPR-data blijkt dat maar liefst 92 procent van de gepasseerde bestel- en vrachtauto’s voldoet aan de gestelde eisen. Met daarbij de opmerking dat de voertuigen waarvoor een ontheffing is aangevraagd en toegekend er nog niet zijn uitgefilterd. Als hiermee rekening wordt gehouden, ligt het percentage nog hoger.
Daarnaast blijkt dat de gedoogperiode heeft gewerkt. Gemeenten zien dat na verloop van tijd steeds meer voertuigen aan de eisen voldoen. In Amsterdam bijvoorbeeld zijn in januari 1138 waarschuwingsbrieven voor bestelauto’s en 235 voor vrachtauto’s verstuurd. In 5 maanden tijd daalde het aantal waarschuwingsbrieven tot 646 voor bestelauto’s en 141 voor vrachtauto’s. Bijna de helft van de ontvangers heeft de waarschuwing dus serieus genomen en maatregelen getroffen om boetes te voorkomen.
Welke maatregelen kunnen zij nemen? Allereerst natuurlijk een elektrisch aangedreven bestelauto of vrachtauto aanschaffen. Steeds meer ondernemers doen dat. Volgens cijfers van het CBS reden op 1 januari 2025 iets meer dan 38.000 bestelauto’s rond, ongeveer 2 keer zoveel als het jaar ervoor. Ondanks deze groei heeft altijd nog maar 4 procent van de bestelauto’s een elektromotor. Maar liefst 90 procent van de bestelauto’s rijdt nog altijd op diesel, 4 procent op benzine en 2 procent op LPG. Het aantal elektrische vrachtauto’s is verhoudingsgewijs nog kleiner: 1.271 op 1 januari 2025, nog geen 1 procent van het totale aantal vrachtauto’s.
Stadshubs inzetten
Een andere optie is het inzetten van stadshubs: depots aan de rand van (binnen)steden waar dieselvoertuigen hun zendingen voor de binnenstad kunnen afgeven. Vanuit de stadshubs kunnen zendingen met lichte elektrische voertuigen (LEV’s) naar de eindbestemming in de zero-emissiezones worden getransporteerd. Denk bij LEV’s aan cargobikes of de kleine vrachtautootjes zoals Picnic die inzet. Door de zendingen in de stadshubs slim te bundelen, kan het aantal ritten naar binnenstad tot een minimum worden beperkt. Nagenoeg alle grote steden beschikken over één of meerdere stadshubs.
Tot slot rest retailers nog een laatste optie: het uitbesteden van transport aan logistiek dienstverleners die gespecialiseerd zijn in stadslogistiek. Omdat zij voor meerdere opdrachtgevers de zero-emissiezones in moeten, kunnen zij een investering in elektrische bestelauto’s of vrachtauto’s wellicht eerder terugverdienen.
Uitbesteding kan extra interessant zijn voor retailers met winkels in meerdere steden. De komende jaren neemt het aantal zero-emissiezones immers alleen maar toe. Zo geldt het voetgangersgebied in de binnenstad van Enschede sinds 1 juli 2025 als zero-emissiezone. Dordrecht en Schiphol volgen op 1 januari 2026, Arnhem op 1 juni 2026 en Venlo en Alphen aan den Rijn op 1 januari 2027. Als alle plannen werkelijkheid worden, hebben begin 2030 in totaal 29 gemeenten een zero-emissiezone.
