Wat gebeurde er afgelopen jaar in retailland? RetailTrends blikt terug op 2018, aan de hand van negen hoofdpunten. Vandaag: waarom concurreren, als je ook kunt samenwerken?

Een samenwerking tussen retailers is van alle tijden. Hetzij door overnames en fusies, door shop-in-shops of via franchising. Maar het lijkt erop dat retailers steeds creatiever worden in hun zoektocht naar zinvolle krachtenbundelingen. Bestaande productgroepen uitbesteden, nieuwe aanboren of zelfs heuse ‘retailallianties’ met voordelen op meerdere vlakken: het kwam allemaal voorbij.

Productgroepen
Een luxe, grootstedelijk warenhuis en een leeswarenkiosk op voornamelijk reislocaties. Ogenschijnlijk kan het verschil haast niet groter zijn dan tussen de Bijenkorf en AKO. Toch sloegen beide retailers dit jaar de handen ineen. Onder het mom ‘doe vooral waar je goed in bent’, zag de Bijenkorf in AKO een prima partner voor zijn boekenverkoop. Grotere boekenverkopers kunnen hogere kortingspercentages bedingen bij de inkoop en bovendien kan door de samenwerking een sneller wisselend aanbod in de winkels komen, verklaart de Bijenkorf zijn stap.

Een slimme zet van de Bijenkorf? Retaildeskundige Rupert Parker Brady vindt van wel. Het stelt het warenhuis in staat om aantrekkelijke merken in huis te halen zonder zelf expertise te hoeven opbouwen. “Je bent afhankelijk van mensen om je assortiment samen te stellen”, legde hij uit in RetailTrends. “Als je die niet meer in huis hebt, is het goed om naar partners te kijken.” AKO duikt niet zichtbaar op in de Bijenkorf, eveneens een logische keuze. “AKO heeft niet hetzelfde cachet als de Bijenkorf. En dus wil je niet overal het logo zien hangen.” Toch is niet iedereen enthousiast over de stap. De Bijenkorf profileerde zich voorheen immers zelf als boekenautoriteit, met lezersevenementen als het Feest der Letteren, dat vorig jaar voor het laatst werd georganiseerd. “De boekencultuur zat altijd in het dna van de Bijenkorf”, reageert een teleurgestelde voormalig inkoopdirecteur Grietje Braaksma dan ook.

Bij wie boeken in ieder geval niet in het dna zitten, is Blokker. Maar dat betekent sinds afgelopen juli niet meer dat consumenten bij de huishoudketen niet voor boeken terecht kunnen. Althans, in de webwinkel. Daarvoor heeft Blokker de krachten gebundeld met de bekende Haagse boekhandel Paagman, dat zich heeft aangesloten op marktplaats Connect!. “Door de toevoeging van een breed assortiment boeken aan het huidige online assortiment breidt Blokker.nl als omnichannel huishoudspecialist nog verder uit”, aldus directeur e-commerce Peter Scholtes. Vorig jaar partnerde Blokker al met AO.nl, wat de introductie van witgoedproducten betekende.

Een andere opvallende samenwerking op productniveau is die tussen BCC en Wehkamp. De elektronicaketen bestuurt sinds dit jaar het volledige assortiment aan elektronica van het onlinewarenhuis. Waarom? Wehkamp richt zich vooral op de segmenten mode, wonen en beauty en baby-/kinderproducten. Dat trekt een specifieke doelgroep van gezinnen, die ook behoefte hebben aan andere zaken, zoals elektronica. Daarvoor heeft Wehkamp echter de expertise niet in huis, en dus investeert men voor alle andere categorieën die relevant zijn voor gezinnen, in partnerships. Om zo een ‘breed, relevant en verrassend assortiment’ te ontwikkelen, liet ceo Piet Coeleweij weten bij de bekendmaking van de deal. Op termijn kunnen Wehkamp-klanten ook gebruikmaken van extra services van BCC, zoals het bezorgen en installeren van complexere elektronische apparatuur.

Allianties
Samenwerken lijkt sowieso het nieuwe toverwoord voor BCC. Vorig jaar was er al de krachtenbundeling met die andere grote online concurrent, bol.com. Dit jaar volgde de minstens zo opzienbarende partnership met zijn grootste tegenstrever in het fysieke veld: MediaMarkt. Nu is laatstgenoemde sinds vorig jaar al deels eigenaar van BCC-moeder Fnac Darty, dus helemaal uit het niets kwam het niet. Maar een heuse ‘retailalliantie’ tussen de twee elektronicareuzen had toch niemand zien aankomen. De alliantie richt zich in eerste instantie op strategische partnerships met leveranciers, huismerkontwikkeling, licentie-activiteiten en innovatie. MediaMarkt en Fnac willen hun private label-activiteiten bundelen in één gezamenlijk bedrijf om klanten ‘een breder aanbod van kwaliteitsproducten’ te geven. Vanaf volgend jaar hopen beide partijen de eerste ‘financiële synergiën’ in hun jaarcijfers terug te zien.

Het lijkt erop dat fonQ goed naar de Bijenkorf en BCC heeft gekeken. Het webwarenhuis maakte vorige week bekend de Nederlandse en Belgische webwinkel van woonmerk vtwonen te gaan runnen. FonQ zal onder meer het voorraadbeheer, inkoop, logistiek, shopmanagement en klantenservice op zich nemen. Vtwonen behoudt naar eigen zeggen de eigen stijl qua collecties en marketing. De samenwerking is er vooral op gericht om een betere online winkelervaring neer te zetten. Vtwonen is een autoriteit op het gebied van wonen, stelt ceo Antoine Brouwer van fonQ. “Door onze krachten te bundelen, kunnen we een leidende rol spelen in de online kansen die er liggen.”

Samenwerken met ogenschijnlijke concurrenten is overigens niet voorbehouden aan non-foodretailers. Want waar Marley Spoon ervan overtuigd is dat supermarkten dankzij de groei van maaltijdboxen snel verleden tijd zullen zijn, ziet concurrent HelloFresh er een extra verkoopkanaal in. Vorig jaar draaide Plus al een kleinschalige pilot met de maaltijdboxleverancier en die is aangeslagen. Vanaf volgend jaar zijn de dozen in alle 260 supermarkten te vinden. Klanten blijken erg tevreden over de dienst en meer dan de helft waardeert deze met een acht of hoger. Zij geven aan dat de maaltijbox 'ontzorgt en inspireert'.

Plus en HelloFresh spreken van een ‘exclusieve samenwerking’, maar dat geldt wel alleen voor Nederland. Want de maaltijdboxen zijn sinds afgelopen juni ook te koop in 581 Amerikaanse winkels van Ahold Delhaize. De supermarktketens Giant Food en Stop & Shop zijn de eerste Amerikaanse retailers die de maaltijddozen in hun assortiment opnemen. HelloFresh lanceert zelfs een speciale supermarktlijn in de Verenigde Staten om zijn zichtbaarheid te vergroten. Van exclusiviteit is daar overigens geen sprake, want de maaltijdboxleverancier wil later met meer retailers samenwerken. Opvallend is de uitgestoken hand die HelloFresh naar supermarkten uitsteekt, in tegenstelling tot Marley Spoon. "Onze retaillijn vermindert de druk op supermarkten om deze maaltijden zelf te ontwikkelen en kan eenvoudig worden geïntegreerd in de groeisectoren van hun bedrijf, zoals online boodschappen en bezorging", toont president Noord-Amerika Tobias Hartmann zich meedenkend.

Ook samenwerking tussen supermarktketens onderling blijkt geen taboe meer. Tesco en Carrefour maakten deze zomer bekend langdurig te willen samenwerken op strategisch niveau. Door een alliantie te sluiten hopen de respectievelijk Britse en Franse grootmacht onder meer het assortiment uit te breiden en de prijzen te verlagen. De samenwerking richt zich op de relatie met wereldwijde leveranciers en op het inkopen van eigen merkproducten. Daarmee doet de krachtenbundeling sterk denken aan die tussen MediaMarkt en BCC. De Britse retailanalist Natalie Berg noemt het opvallend dat twee van de grootste foodretailers ter wereld hun handen ineen slaan. “Iedereen kiest een kant voordat Amazon toeslaat”, stelt zij.

IKEA
De ongekroonde koning van de samenwerkingen, is toch wel IKEA. Want de meubelreus zoekt op weg naar de toekomst volop naar nieuwe winkelconcepten, producten en verdienmodellen. Die ontdekkingsreis legt de Zweedse retailer niet alleen af, maar samen met gerenommeerde bedrijven, merken en experts. Zo werkt IKEA samen met Sonos, waarbij het de geluidstechnologie van de producent integreert in zijn ontwerpen. Samen onderzoeken ze hoe ze hun kennis op het gebied van woninginrichting, design, geluid en slimme technologie kunnen combineren.

Minstens zo opvallend is de combinatie IKEA-Adidas. Beide partijen onderzoeken samen hoe woonruimte en sport elkaar kunnen versterken en hoe ze samen voor een gezonde leefstijl kunnen zorgen. Zo wil IKEA onderzoeken wat de impact van je huis is op een actieve levensstijl en hoe je thuis makkelijker kunt trainen. Designers van IKEA en Adidas zullen daarvoor hun kennis, inzichten en ideeën delen. Of wat te denken van de krachtenbundeling met Lego? De twee Scandinavische grootmachten willen spelen stimuleren door het deel uit te laten maken van het dagelijks leven. Om ervoor te zorgen dat kinderen meer spelen, wordt eerst geprobeerd van het hele huis een beter functionerende en leukere plek te maken. In de komende paar jaar moeten de eerste resultaten van de samenwerking zichtbaar worden in de winkels van IKEA.

Gaan we in 2019 en verder meer opvallende retailnamen bij elkaar zien? Parker Brady denkt van wel, al moeten zij volgens hem dan wel meer met elkaar delen. Niet alleen over het aantal passanten en omzetten, maar ook wat strategische doelen betreft. “Samenwerken is niet de sterkste kant van retailers. Dat doen ze vooral op basis van opportunisme. Dan komt het nu even goed uit en worden partners de laan uitgestuurd wanneer ze niet meer nodig zijn. Terwijl het je de mogelijkheid biedt om onderscheidend te zijn. Met respect voor elkaars business."

Eerder in deze serie
Blokkers laatste hoop