Deze week zwaait Ton van Veen precies een jaar de scepter als ceo van Jumbo. Hij moet de tweede supermarktketen van ons land terugbrengen naar de basis. Of, zoals hij het zelf zegt: “Jumbo moet weer zijn zoals Jumbo bedoeld is.” 

Onstuitbaar, zo leek Jumbo’s opmars lange tijd. De Veghelse supermarktketen mag bijna 100 jaar jonger zijn dan Albert Heijn, het marktaandeel kroop jarenlang richting dat van de marktleider. Het gat tussen de nummer 1 en 2 en de andere supermarktketens in ons land is onveranderd groot. 
 

Het jaar 2022 is het jaar waarin er echter stevig wordt geschud aan de fundamenten van het concern.

Algemeen directeur Frits van Eerd treedt terug nadat duidelijk wordt dat hij een verdachte is in een witwasonderzoek. Voormalig financieel topman Ton van Veen volgt hem op, in eerste instantie tijdelijk. In datzelfde jaar overlijdt oprichter Karel van Eerd. ‘Ingrijpende gebeurtenissen’, zegt Jumbo erover in zijn meest recente jaarverslag. 

Ook 2023 was een uitdagend jaar, zegt Van Veen in datzelfde verslag. Sinds 6 maart 2023 is hij als ceo officieel eindverantwoordelijk voor Jumbo. Terugblikkend: “Er is veel gebeurd in de wereld om ons heen, in de markt waarin we opereren en bij onszelf.” 

Dat is te zien in het financiële plaatje. De omzet mag dan met 7,3 procent gegroeid zijn naar ruim 11 miljard euro, de winstgevendheid staat voor het tweede jaar op rij onder druk. De totale winst van de supermarktketen over 2023 komt uit op 21,2 miljoen euro, bijna 75 procent minder dan het jaar ervoor. Daarnaast levert Jumbo voor het tweede achtereenvolgende jaar marktaandeel in. De oorzaken: fors gestegen loonkosten, hogere kosten van huren en energie en kosten door investeringen in verduurzaming van de organisatie. 

Onderscheidend vermogen vergroten

Het is niet voor het eerst dat Jumbo moet dealen met uitdagende marktomstandigheden. Toch laveert de keten daar nu minder soepel doorheen dan we gewend zijn van de gele organisatie. ‘Een grondige zelfanalyse bracht aan het licht dat Jumbo minder onderscheidend was’, zegt het concern daarover. ‘Meer nadruk op het onderscheidend vermogen van de formule geldt nu meer dan ooit als uitgangspunt.’ 

Voor de noodzakelijke transitie grijpt de supermarktketen terug op de nalatenschap van oprichter. Karel van Eerd stond bekend om zijn masterplannen die hij naar eigen zeggen ‘zo nu en dan’ opstelde. “Het is aan de kinderen om daar wel of niet iets mee te doen”, zei hij daarover in het boek Jumbo wil altijd winnen van Rupert Parker Brady. 
 

Opvallend veel onderdelen uit deze plannen zijn volgens het supermarktconcern ook nu nog relevant. Het is dan ook niet verwonderlijk dat die masterplannen de basis zijn voor het huidige transitieproces van Jumbo. Van Veen vat het zo samen: “We hebben een nieuwe strategie geformuleerd: Jumbo zoals Jumbo bedoeld is.” Kortom: focus op de essentie, weg met de franje. Dat betekent ook het einde van de jarenlange grootschalige sportsponsoring. De keten wil zich meer verbinden aan lokale initiatieven waarvan klanten gelijk resultaat zien. 

Prijsverlagingen bij 1.800 producten 

De eigenlijke kern van het veranderplan? Jumbo’s omzetstijging was voor een groot deel het gevolg van prijsverhogingen en daarmee wijkt de keten af van zijn oorsprong. Jumbo moet weer te boek staan als een verrassende servicesupermarkt met lage prijzen. Die uitdagende combinatie is alleen mogelijk als de kosten laag zijn. ‘Karel van Eerd benoemde al in veel van zijn masterplannen ZZZ (Zeer Zuinig Zijn)’, zegt de keten. ‘Heel bewust kijken we weer naar mogelijkheden om de bedrijfsvoering te vereenvoudigen en kosten te besparen.’ 

“Jumbo kijkt naar de markt, de consument en de competitie en beseft dat men de formule tegen het licht moet houden”, zegt voormalig C1000-topman Tom Heidman over de prijsstrategie. “Als je in deze tijd, waarin de consument bereid is op de fiets te springen voor een aanbieding, geen hi-lo-strategie hebt kun je niet meedoen. Ze maken dus een verstandige keuze.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding

De huidige koers betekent echter niet dat Jumbo zijn EDLP-strategie loslaat, zo laat de supermarktketen weten aan RetailTrends. ‘Om onze klanten elke dag een lage prijs te kunnen bieden in plaats van diepe aanbiedingen op hoge standaardprijzen van een beperkt deel van ons assortiment, hebben we onder meer sinds november vorig jaar ons prijslijnenbeleid stap voor stap naar één prijsniveau gebracht.’ 
 

In 2023 zijn van zo’n 1.800 producten de prijzen verlaagd. En: ‘Om onze prijzen laag te kunnen houden kopen we zo scherp mogelijk in en kijken we naar andere inkomstenbronnen, zoals ons adverteerdersplatform Jumbo Retail Media.’

Inkooporganisaties

Dat scherp inkopen en op de kleintjes letten is Van Veen – als voormalig cfo 18 jaar verantwoordelijk voor Jumbo’s kasboek – wel toevertrouwd. Hij zet daarvoor meerdere middelen in. Jumbo past bijvoorbeeld zijn voorraadbeheer aan, zodat het werkkapitaal wordt teruggedrongen. Daardoor heeft het concern een betere schuldpositie bij de banken. 

Een ander duidelijk signaal: de recente krachtenbundeling met de 2 Europese inkooporganisaties Epic Partners en Everest. Met Jumbo zou het inkoopverband goed zijn voor een totaalomzet van circa 100 miljard euro. “Deze samenwerking gaat helpen om onze producten betaalbaar te houden voor onze klanten”, zegt Van Veen.  

Dat een speler als Jumbo zich aansluit bij grote inkooporganisaties is logisch. “Dan kunnen ze een countervailing power zijn tegen de Coca-Cola’s en Nestlé’s van deze wereld”, aldus Heidman. “Ze kunnen het zich niet permitteren om ook maar een paar procent te verliezen op hun inkoop.” Die noodzaak blijkt wel uit Jumbo’s stevige onderhandelingen met leveranciers, die in meerdere gevallen zelfs leiden tot tijdelijk lege schappen. 

Jumbo Huismerk

Om het onderscheidend vermogen te vergroten zet de supermarktketen daarnaast extra in op zijn privatelabel. In 2023 startten de voorbereidingen voor ‘een grootschalige vernieuwing’ van het Jumbo Huismerk, waarbij verbetering van de kwaliteit centraal staat. Ook hier blijkt de scherpere focus: nieuwe huismerkproducten worden alleen toegevoegd als ze hoog scoren bij een nieuw te vormen klantpanel. 

Branchegenoten als Lidl en Albert Heijn ontwikkelen hun privatelabels Deluxe en AH Excellent door tot privatebrands, die een strategische rol spelen in de positionering van hun formule en niet altijd goedkoper zijn dan een A-merk. Of die aanpak wijs is hangt volgens Heidman af van meerdere zaken. Zo is er de afweging: "Is dit een strategische groep die we willen branden als privatebrand of doen we mee en zorgen we dat een propositie hebben in deze categorie?" Voorlopig zal Jumbo's focus op dat laatste liggen. 
 

Van Veens uitdagingen voor 2024

Nu de basis voor het transitieproces is gelegd stuurt Van Veen in zijn tweede ceo-jaar nadrukkelijk op 3 zaken: een verbeterde omzetontwikkeling, herstel van het marktaandeel en meer winstgevendheid. ‘Verbetering van onze winstgevendheid is voor 2024 een grote prioriteit’, laat de keten weten. ‘We zijn daar alert op en zullen niet nalaten extra maatregelen te nemen als de situatie daarom vraagt.’ 
 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Geen gemakkelijke klus, want de marktomstandigheden blijven even uitdagend. De supermarktketen moet bovendien per 1 juli stoppen met de verkoop van tabak. Vanaf die datum is het bij wet verboden voor supermarkten om rookwaren en tabak te verkopen. 
 

Jumbo gaat – net als de andere supermarktketens – de gevolgen van die wet zeker voelen. Tabak is goed voor 2,8 miljard euro omzet in de Nederlandse supermarktbranche, weet supermarktdeskundige Erik Hemmes. “De omzetten zijn heel hoog, en het is heel snel verdiend. Een klant komt binnen, bestelt een pakje Marlboro bij de servicebalie, en klaar is de verkoop van een product van acht euro.”
 

De stop heeft inderdaad ‘een dempend effect op de omzet’, omschrijft men eufemistisch – zonder concrete bedragen te noemen. Het Veghelse concern blijft daarom vanuit het Zeer Zuinig Zijn-motto van Karel van Eerd kijken naar ‘de mogelijkheden om de bedrijfsvoering te vereenvoudigen en kosten te besparen.’

Ondanks de uitdagingen toont Van Veen zich strijdbaar. “We hebben de weg omhoog weer gevonden. We zagen in het derde en vierde kwartaal al de eerste resultaten van de nieuwe strategie en ik ben vastberaden om in 2024 de opgaande lijn weer te gaan pakken.”