Wat gebeurde er het afgelopen jaar in retailland? RetailTrends blikt terug op 2019, aan de hand van tien hoofdpunten. Vandaag: hoe Michiel Witteveen uitgroeit van Blokker-directeur tot eigenaar van een retailimperium.

Een retailjaaroverzicht zonder terugblik op de ontwikkelingen bij Blokker en gelieerde winkelketens is haast ondenkbaar. 2019 was zo mogelijk nog opzienbarender dan de voorgaande jaren. Stond 2018 vooral in het teken van de ontmanteling van Blokker Holding, het afgelopen jaar betekende het einde van het familiebedrijf en de wederopbouw onder een nieuwe eigenaar. Eén die al jarenlang actief is in de retail, maar tot voor kort in de luwte wist te blijven.

De doorbraak van Michiel Witteveen als gezicht van Blokker naar buiten toe lag eigenlijk al even voordat hij eigenaar werd, of zelfs maar wist dat hij dat zou worden. In een optreden bij Pauw eind 2018 verdedigde hij als ceo het bestaansrecht van de huishoudketen, waarvan net bekendgemaakt was dat de gelijknamige familie ervan af wilde. De eerste maanden van dit jaar zoekt Witteveen naarstig naar een koper. Private equity-partijen uit onder meer Engeland en Duitsland melden zich, maar niemand blijkt bereid de holding als geheel over te nemen. Zelfs als bekend wordt dat de koper van Blokker en Big Bazar een forse bruidsschat meekrijgt, van naar verluidt 250 miljoen euro, komt het niet tot een deal. Eind februari is er nog maar een handvol serieuze gegadigden. Het bedrijf staat dan ruim drie maanden in de etalage.

Van Blokker Holding naar Mirage
Op 1 april volgt dan uiteindelijk de climax. En ondanks de datum blijkt het geen grap: Witteveen zelf neemt Blokker en Big Bazar over van de familie. Daarmee is Blokker Holding verleden tijd en Mirage Retail Group – genoemd naar het schip van Witteveen – geboren. Het overnamevoorstel van de man die in 2017 commissaris bij Blokker Holding werd en het jaar erop ceo, voldeed volgens de familie het beste aan de voorwaarden die aan de nieuwe eigenaar werden gesteld. Het overnemen van het gehele bedrijf, het behoud van de winkelformules en de bereidheid daarin te investeren zijn daarvan de belangrijkste. Hoewel niemand deze uitkomst zag aankomen, is hij bij nadere beschouwing ook weer niet zo vreemd. Witteveen heeft een lange carrière als investeerder in retail en vastgoed en werd daardoor zeer vermogend. De familie Blokker kent hij bovendien al decennia. Niet alleen werkte hij in de jaren tachtig zelf korte tijd op de vastgoedafdeling van de huishoudketen, bij latere vastgoeddeals trok hij samen op met de familie. 

Als insider weet Witteveen natuurlijk als geen ander dat hij geen doorslaande succesformule heeft gekocht. Hoe zorgwekkend de zaken ervoor staan blijkt daags nadat de deal naar buiten is gekomen. Blokker (de keten, niet de holding) leed vorig jaar een verlies van tachtig miljoen euro. Dat is net zo veel als Hudson’s Bay in zijn eerste Nederlandse jaar. Maar in tegenstelling tot de warenhuisketen, ziet Blokker het nog wel zitten om de prestaties om te buigen: in 2021 moet er een positief resultaat van 6,8 miljoen euro in de boeken staan, zo klinkt het. Een vertrek uit België wordt daarbij niet uitgesloten, want vooral de slechte prestaties daar zouden het totale resultaat drukken. Al ontkent Witteveen later tegenover RetailTrends dat een vertrek bij onze zuiderburen aanstaande is. “We zetten nog steeds alles op alles voor succes.” Wel stopt de retailer daar met thuisbezorgen, omdat daarmee te veel geld verloren gaat.

Problemen bij Intertoys
Terwijl Witteveen druk bezig is met het zeker stellen van Blokkers toekomst, ziet hij vanuit een ooghoek dat het bij een voormalige zusterketen kommer en kwel is. Speelgoedformule Intertoys vraagt in februari eerst uitstel van betaling en korte tijd later het faillissement aan. Acties met speelgoed bij discounters als Aldi, Lidl en Kruidvat schijnen de druppel te zijn geweest voor de retailer, die sinds eind 2017 in handen was van de Britse investeerder Alteri. Binnen enkele weken komt het tot een doorstart onder het Portugese Green Swan. Die partij zegt op dat moment nog vrijwel niemand iets, maar presenteert zich als een gevestigde Europese speelgoedreus. De trackrecord bestaat echter uit weinig meer dan de overname van de Belgische winkels van Maxi Toys en Bart Smit en de filialen van Toys’R’Us in Spanje en Portugal. 

Green Swan heeft spectaculaire plannen met Intertoys. ‘Innovatie en beleving’ zijn daarbij de kernbegrippen. Escaperooms in de winkel, productverhuur ten behoeve van kinderfeestjes, 3D-printers: je kunt het zo gek niet bedenken of Intertoys gaat het doen. Daarnaast moet er meer focus komen op eigen merken. Het zal weinigen verrast hebben dat van al deze plannen weinig terecht komt. Veelzeggend is dat de vestiging in het Utrechtste winkelcentrum The Wall, dat hét vlaggenschip van het nieuwe Intertoys had moeten worden, samen met zes andere grote winkels wordt verkocht aan concurrent ToyChamp. Intussen botert het niet met de franchisenemers, die ongelukkig zijn met de afspraken met de nieuwe eigenaar. Een groep van dertig ondernemers scheidt zich uiteindelijk af en wendt zich tot Euretco, om zelf de nieuwe keten Jase & Joy uit de grond te stampen.

Een Fiat, geen Bentley
Intertoys weet onder Green Swan de weg omhoog niet te vinden. 150 winkels worden gesloten en een nieuwe ondergang dreigt. Tot daar ineens Witteveen weer is. Hij redt de keten uit handen van de Portugezen en herenigt die met Blokker en Big Bazar, tot 2017 ook al zusterketens. Intertoys en Maxi Toys worden 'weer helemaal Nederlands', zo belooft hij. De aankoop financiert hij met behulp van een groep investeerders uit zijn netwerk, een kwestie van ‘een weekendje bellen’. Voor Green Swan heeft hij geen goed woord over. De Portugezen hadden volgens hem alleen wilde plannen, maar geen geld om iets uit te voeren. “Ik vond het echt een schande. Als je budget hebt om een Fiat te kopen, heb je niets te zoeken in de Bentley-garage.” Multimiljonair Witteveen kan het ongetwijfeld weten. Door veel te investeren en meer op eigen label in te zetten – het enige waarmee hij en Green Swan dus op één lijn zaten – denkt hij de toekomst van Intertoys veilig te stellen. En ook door oude rotten weer aan het roer te zetten. Voormalig ceo Eddy Assies en financieel directeur Jan Nap keren terug op hun post.

Door alle aandacht voor Blokker en Intertoys zou je bijna vergeten dat Witteveen met de transactie in april ook Big Bazar onder zijn hoede heeft gekregen, de discountformule waar de Blokkers eigenlijk al sinds 2017 van af wilden. Het lijkt erop dat Big Bazar het lichtpunt in het Blokker-portfolio is, dat zelfs nog volop groeimogelijkheden ziet. Door panden te huren waar voorheen de inmiddels failliete concurrent Op=Op Voordeelshop in gevestigd was wordt het winkelbestand met vijftig vestigingen uitgebreid. Daarmee komt het totaal op 170. "Big Bazar heeft het volume nodig om structureel winstgevend te kunnen worden", zegt Witteveen. Dankzij de volumegroei van die keten verwacht hij zijn holding Mirage zelfs al volgend jaar winstgevend te krijgen. 

Chinese koopjesketen
Het lijkt er zodoende sterk op dat Witteveen met zijn Mirage het oude Blokker Holding weer in ere herstelt. Zeker als hij bij herhaling zegt nieuwe deals niet uit te sluiten. Ook laat hij weten nog goede contacten te hebben met de voormalige dochterbedrijven van de holding. Toch is het niet Leen Bakker of Xenos dat als volgende aan het portfolio wordt toegevoegd. Witteveen slaagt er in november andermaal in de retailwereld te verbazen door de komst van Miniso naar Nederland aan te kondigen. De Chinese koopjesketen – die zich graag als Japans designmerk profileert – is volgens hem een goede aanvulling voor het Nederlandse winkellandschap. "Miniso is niet vergelijkbaar met enige andere winkelformule in Nederland." Komend voorjaar gaan de eerste drie vestigingen open, uiteindelijk moeten er vijftig komen.

Zo weet Witteveen de ogen van retailminnend Nederland een geheel jaar lang stevig op zich gericht te houden. En die lijn trekt hij in 2020 vermoedelijk moeiteloos door. Niet alleen omdat de toevoeging van nieuwe, verrassende retailnamen aan zijn portfolio altijd tot de mogelijkheden behoort. Maar ook omdat hij grote toekomstplannen met zijn project heeft. “Missie één is winstgevend worden, dat is de belangrijkste drijfveer. Uiteindelijk zou ik het mooi vinden het bedrijf naar het volk te brengen via een beursnotering.” Hij hoopt van aandelen een soort loyaliteitskaart te maken. “Je hebt een iconisch bedrijf met een naamsbekendheid van 99 procent en 27 miljoen kassa-aanslagen. Dat zijn allemaal mensen die ons relevant vinden. Als je die nou allemaal aandeelhouder kunt maken, blijven ze altijd terugkomen.”

Eerder in deze serie:
Hudson's Bay vertrekt, maar niet met stille trom
Opvallende samenwerkingen in retailland
Van kopen, kopen, kopen naar huren en leasen
Het gestrekte been van FNV
Vegan wordt (bijna) mainstream