Wat gebeurde er afgelopen jaar in retailland? RetailTrends blikt terug op 2018, aan de hand van negen hoofdpunten. Vandaag: jonge retailers leggen massaal het loodje.

Zoveel als in 2013 gaan er niet op de fles, maar het faillissementsspook is anno 2018 nog niet uit de retail verdreven. Ook dit jaar gingen weer bekende namen over de kop, zoals Kijkshop, Bakker.com, Vrijbuiter, Lake Side en Men At Work. Of denk aan SuperTrash, Gsus en De Linnerie. Ook lokale helden als Buining Fashion, Bovendeert en Tender Women moesten het faillissement aanvragen. Maar 2018 was bovenal het jaar dat veel jonge retailers het niet wisten te redden. Juist de bedrijven die met enthousiaste mensen vaak op de laatste trends zitten. 

Sterke groei
Een van de opvallendste faillissementen in deze categorie komt op naam van Leapp. De refurbished Apple-verkoper werd begin juni failliet verklaard, terwijl de voormalige RetailRookie juist een enorme groei leek door te maken. Door die groei was behoefte aan nieuwe financiering, maar die weigerde geldschieter Gilde te geven. Tot enkele dagen voor het faillissement had het bedrijf positieve verwachtingen over de slagingskans, zei oprichter Rogier van Camp. “Maar door een te kort tijdsbestek is het ons helaas niet tijdig gelukt om met alle betrokken partijen overeenstemming te bereiken.” Uiteindelijk realiseerde Nobel Capital Partners een doorstart voor het jonge bedrijf. 

LiL.nl, opgericht in 2011, door presentator en programmamaker Rob Muntz, zegt ook door een sterke groei in de problemen te zijn geraakt. De webwinkel werkte nog aan koppeling van de voorraadinformatie van leveranciers aan zijn eigen systeem, maar die kwam te laat. Na een klachtenregen en een vernietigende uitzending van Tros Radar ging het bedrijf ten onder. Het faillissement van Athleteshop toont veel gelijkenissen, maar maakte in tegenstelling tot LiL.nl geen doorstart.

Doorstart
Voor Granny’s Finest en The Barn is het doek niet definitief gevallen, maar de twee jonge retailers moeten zich wel opnieuw uitvinden. Zo was het Rotterdamse breiconcept sterk afhankelijk van subsidies en donaties en was er geen omzet in de lente en zomer, omdat er seizoensgebonden producten werden gemaakt. Omdat alle garens voorgefinancierd moesten worden, was er bijna geen werkkapitaal beschikbaar. Ook was er volgens oprichter Jip Pulles sprake van hoge logistieke kosten, een relatief langzaam productieproces in vergelijking met een machine en een breed assortiment met veel voorraad.

The Barn heeft na zijn doorstart nog één vestiging over. De biologische fastfoodketen werd in juni failliet verklaard, nadat de omzet in de eerste filialen tegenviel. Nieuwe eigenaar René Jaspers, voormalig directeur van McDonald’s, denkt desondanks dat er in ons land voor zeker twintig vestigingen plaats is. Daarnaast ziet hij ruimte op onder meer entertainmentlocaties. Al ligt de focus voorlopig op Leidsche Rijn. “Je moet niet al bezig zijn met een volgende stap, terwijl je stap één nog niet optimaal hebt gezet.”

Na de faillissementsgolf onder startups halverwege dit jaar, is het tegen het einde van het jaar weer een aantal keer raak. Zo ging Swoop, branchegenoot van Leapp, failliet. Inmiddels is het bedrijf deels door iUsed en deels door Fixers overgenomen. The TailorMates is gekocht door Misura Sartoria, nadat het begin november door de rechtbank failliet werd verklaard. Abel’s Deli, dat vorig jaar nog de productpitch van Albert Heijn won, is doorgestart door cultuur- en congrescentrum Antropia. Parfois, dat ook net nieuw was in Nederland, is geen tweede leven gegund. Zelfs niet onder de vlag van NA-KD.

Opstartfase
Al met al is de lijst met gevallen startups dit jaar ongekend lang. Het ontbreekt jonge bedrijven over het algemeen vaak aan expertise en de juiste kennis van de markt, denkt Dirk Mulder, sector banker trade & retail bij ING. “Ze werken vaak vanuit een bepaalde passie en overtuiging, maar er is niet altijd nagedacht over een goed businessmodel.” Het probleem is volgens Mulder dat de periode van de opstartfase naar volwassenheid – van startup naar scale-up – soms te lang is. Winstprognoses komen vaker niet uit dan wel, weet hij. “Van de tien komt er misschien één uit. Van de negen die er niet uitkomen, presteren twee bedrijven misschien beter en zeven minder. Dat is niet erg, maar het businessmodel moet dan wel duidelijk zijn. De kosten kunnen niet voor de baten uit blijven gaan.” 

Vaak hebben startups geen financiële steun van de bank, omdat die het aanmerken als risicodragend kapitaal. Ze gaan daarom op zoek naar alternatieve financiering, in de vorm van private equity, een investeerder of crowdfunding. “Op een gegeven moment is dat potje leeg, maar is het businessmodel nog niet uitgebalanceerd”, aldus Mulder. Het is volgens hem een kwestie van een lange adem en diepe zakken, om tot een scale-up door te kunnen groeien. Zalando is daar het lichtende voorbeeld van, stelt hij. “Je kunt er kritiek op hebben, meer investeerders hebben daar zakken met geld ingestoken. En misschien verdient Zalando nu nog niets aan de platte verkoop, maar wel aan de diensten die ze nu aan andere partijen leveren. Ze draaien net zo lang aan de knoppen om hun businessmodel groter te maken.”

Rituals is een vergelijkbaar verhaal, stelt hij. “Het voortbestaan hing na een aantal jaar aan een zijden draadje. Dankzij de steun van Unilever konden ze toch het juiste concept vinden.” Uiteindelijk ontstaat er dan een soort vliegwiel, die er volgens Mulder voor zorgt dat er genoeg geld binnenkomt om mee door te werken. “Dat is maar aan een beperkt aantal bedrijven voorbehouden. Het is ook een beetje geluk hebben en een kwestie van de juiste mensen tegenkomen.”

Eerder in deze serie
Blokkers laatste hoop
Samenwerken als strategie
Roemruchte merken herrijzen
Robots nemen het dc over
Hudson's Bay ploetert voort